دانه‌های هضم‌نشده در فضله پرندگان (عروس هلندی، مرغ عشق و…)
دیدن دانه‌های سالم و هضم‌نشده در فضله پرندگان برای بسیاری از سرپرست ها نگران‌کننده است.
این موضوع میتواند دلایل مختلفی داشته باشد، از مسائل ساده تغذیه‌ای گرفته تا مشکلات جدی‌تر.
در این نوشته، با زبانی ساده و علمی، به ریشه‌های این مشکل می‌پردازیم و توضیح می‌دهیم که چرا نباید آن را فقط به یک علت خاص ربط داد.
لطفا جهت ویزیت آنلاین پرندگان توسط دکتر حمید حاجی از طریق »واتساپ به شماره ۰۹۳۸۲۹۴۴۸۶۸پیام بدهید. هزینه ویزیت ۱۹۰ هزارتومان است.
دستگاه گوارش پرندگان چگونه کار می‌کند؟
پرندگان دستگاه گوارش خاصی دارند که برای هضم غذاهایی مثل دانه‌ها،میوه ها و… طراحی شده است. خوراک ابتدا به چینه‌دان می‌رود، جایی که ذخیره اولیه انجام شده و سپس کمی نرم می‌شود.
بعد به پیش‌معده می‌رسد که آنزیم‌های گوارشی ترشح می‌کند.
سنگدان هم با کمک سنگریزه‌هایی که پرنده می‌بلعد، دانه‌ها را خرد می‌کند.
در نهایت، روده مواد مغذی را جذب می‌کند.
اگر هر کدام از این مراحل مختل شود، دانه‌ها ممکن است بدون هضم کامل یا به شکل ناقص از بدن دفع شوند.
دلایل اصلی دانه‌های هضم‌نشده
-
مشکلات تغذیه‌ای
گاهی دانه‌هایی که پرنده می‌خورد، بافت سخت دارند و اگر سنگریزه در دسترس نباشد، سنگدان نمی‌تواند آن‌ها را خوب خرد کند.
دانه‌های کهنه، آلوده یا دارای مواد نگهدارنده ممکن است باعث مشکلات گوارشی شوند و هضم غذا را مختل کنند.
یا اگر پرنده بیش از حد و با عجله غذا بخورد، غذا سریع از دستگاه گوارش رد می‌شود و فرصت هضم کامل پیدا نمی‌کند.
گاهی پرخوری می تواند نشان دهنده بیماری های دیگر باشد.
رژیم غذایی نامناسب هم میتواند مشکل‌ساز باشد.
مثلاً اگر پرنده فقط دانه بخورد و ویتامین‌ها یا مواد مغذی کافی نگیرد، دستگاه گوارشش ضعیف می‌شود.
برخی مواد غذایی مانند برنج یا نان نباید در جیره پرنده وجود داشته باشد.
-
بیماری‌های گوارشی
مشکلاتی مثل التهاب چینه‌دان یا کند شدن حرکت آن (انواع عفونت باکتریایی یا قارچی) میتواند مانع هضم کامل غذا شود.
بیماری‌هایی مثل التهاب پیش‌معده یا مشکلات سنگدان (مثل وجود جسم خارجی مانند مو یا کرک فرش و…) هم جلوی خرد شدن یا هضم شیمیایی دانه‌ها را می‌گیرند.
حتی بیماری‌های ویروسی مثل بیماری اتساع پیش‌معده (PDD) می‌توانند این مشکل را ایجاد کنند.
بیماری‌هایی مانند PDD (Proventricular Dilatation Disease) می‌توانند مانع از جذب مناسب مواد غذایی شوند.
-
بیماری‌های عمومی بدن
کبد و پانکراس نقش مهمی در هضم دارند.
اگر کبد درست کار نکند (مثلاً به خاطر نارسایی کبدی) یا پانکراس آنزیم کافی تولید نکند (مثلاً در پانکراتیت)، دانه‌ها به‌خوبی هضم نمی‌شوند.
عفونت‌هایی مثل سالمونلوز یا حتی انگل‌هایی مثل تریکوموناس هم می‌توانند با آسیب به روده، باعث دفع دانه‌های هضم‌نشده شوند.
تریکومونیازیس که به عنوان برفک یا شانکر نیز شناخته می‌شود، یکی دیگر از عفونت‌های تک‌یاخته‌ای است.
این بیماری بیشتر در مرغ عشق‌ها دیده می‌شود و ضایعات سفید-زرد رنگی روی دهان و گلو، چینه‌دان و مری ایجاد می‌کند.
ترشح بیش از حد بزاق و برگرداندن غذا از علائم آن است و از طریق تماس مستقیم با پرنده آلوده یا با خوردن غذا یا آب آلوده منتقل می‌شود.
- عوامل محیطی
استرس، مثلاً از تغییر قفس یا سر و صدای زیاد، میتواند سرعت عبور غذا از روده را زیاد کند و دانه‌ها فرصت هضم پیدا نکنند.
دمای پایین هم متابولیسم پرنده را کند می‌کند و هضم را ضعیف‌تر می‌سازد.
یکی از دلایل استرس پرنده، وجود حیوانات دیگر مانند سگ و گربه می باشد.
پرنده هایی که با یکدیگر سازگاری ندارند، نباید در یک قفس نگهداری شوند.
لطفا جهت ویزیت آنلاین پرندگان توسط دکتر حمید حاجی از طریق »واتساپ به شماره ۰۹۳۸۲۹۴۴۸۶۸پیام بدهید. هزینه ویزیت ۱۹۰ هزارتومان است.
چطور مشکل را پیدا کنیم؟
برای فهمیدن دلیل اصلی، دامپزشک اول از شما درباره رژیم غذایی پرنده، رفتارش و محیطش سؤال می‌پرسد.
بعد ممکن است معاینه فیزیکی انجام دهد، مثلاً چینه‌دان یا شکم پرنده را چک کند.
آزمایش‌هایی مثل بررسی میکروسکوپی فضله (برای پیدا کردن انگل یا باکتری)، نمونه برداری از چینه دان، عکس‌برداری (رادیوگرافی)، یا آزمایش خون هم می‌توانند کمک کنند.
فراموش نکنید درمان باید توسط دامپزشک انجام شود.
زمانی که شما با افرادی غیر از دامپزشک مشورت میکنید و می گویند آنتی بیوتیک به پرنده بدهید، میتواند زمان طلایی درمان از دست برود و آسیب های کبدی ،کلیوی و… را در پیش داشته باشد.
توصیه های کلی
– تغذیه بهتر
به پرنده رژیم متنوعی بدهید که شامل پلت‌های مخصوص با برند معتبر خارجی، سبزیجات و میوه ها، حبوبات پخته شده، دانه ها باشد.
– درمان بیماری:
اگر عفونت یا بیماری خاصی پیدا شد، دامپزشک ممکن است داروهای ضدقارچ، آنتی‌بیوتیک یا ضد انگل تجویز کند.
– محیط آرام:
استرس پرنده را با فراهم کردن محیطی آرام و دمای مناسب، کم کنید.
– جراحی (در موارد نادر):
اگر چیزی مثل جسم خارجی در سنگدان گیر کرده باشد، ممکن است نیاز به جراحی باشد.
تشخیص وجود جسم خارجی در سنگدان توسط رادیوگراف انجام می شود و نه شکل فضله یا پف کردن پرها.
جهت درمان دفع فضله در پرنده چه کنم؟
دستگاه گوارش پرندگان، به دلیل نداشتن دندان، به اندام‌هایی مانند چینه‌دان، معده غده‌ای و سنگدان متکی است.
در نهایت، تفسیر دقیق علت مشاهده دانه‌های هضم‌نشده در فضله نیازمند بررسی کامل رژیم غذایی، شرایط نگهداری و وضعیت سلامتی کلی پرنده است.
برای درمان بیماری پرنده‌تان، حتماً با دامپزشک مشورت نمایید.
او با ابزارهای تشخیصی، علت بیماری را دقیق مشخص می‌کند.
اعتماد به نظرات افراد غیر از دامپزشک یا صرفا علائم عمومی مثل پف کردن پر، ممکن است به توصیه‌های اشتباهی مانند استفاده آنتی بیوتیک اشتباه یا دوز نادرست منتهی شود که میتواند جان پرنده‌تان را به خطر بیندازد.
برای خود و پرنده‌تان ارزش قائل باشید. پذیرش سرپرستی پرنده، یعنی آمادگی برای هزینه‌های درمان. پرنده شما مانند فرزند شماست؛ با مشورت دامپزشک و مراقبت مسئولانه، سلامتی‌اش را تضمین کنید.
دکتر حمید حاجی
وبسایت دکتر کاسکو